ماده 100 شهرداری
ابطال آراء کمیسیون ماده 100 شهرداری و تجدیدنظر آن
بنا به ضرورت اصول مهندسی شهری و ساختمانی ساخت و ساز در محدوده شهرها یا حریم آن ها دارای مقررات و ضابطه هایی است، که این ضوابط که از یک طرف جهت تأمین امنیت شهروندان و از طرف دیگر برای زیبا سازی شهر هاست، ممکن است همچون تمامی مقررات دیگر توسط شهروندان جامعه نقض شود. پس ضرورت دارد نهادی برای رسیدگی به این تخلفات تعیین گردد.
کمیسیون ماده 100 شهرداری چیست؟
این کمیسون نهادی است خاص و شبه قضایی که به اختلافات مردم و شهرداری در خصوص اقدام های عمرانی و شروع ساختمان رسیدگی و اقدام به اتخاذ تصمیم می نماید، تصمیم های این نهاد قطعی نبوده و در نهاد دیگری به نام دیوان عدالت اداری قابل بررسی است. به تعبیر دیگر، کمیسیون ماده 100 شهرداری که مرکز رسیدگی به تخلفات مربوط به ساخت و ساز و ساختمان ها می باشد.
صلاحیت کمیسیون ماده 100 شهرداری در چه مواردی است؟
- طبق قانون شهرداری ساختن هر نوع بنا در شهر باید با مجوز شهرداری و اخذ پروانه باشد، در غیر این صورت 2 تخلف به شرح ذیل ممکن است روی بدهد که رسیدگی به اختلاف شهرداری ها با افراد در این رابطه به عهده این کمیسیون است؛
تخلف اول- بنایی بدون اخذ پروانه ساخته شود.
تخلف دوم- پروانه اخذ شده باشد ولی مطابق آن ساخته نشده باشد.
- اظهار نظر در مورد ساختمان هایی که بدون پروانه و یا برخلاف مشخصه های مندرج در پروانه احداث شده اند. این تخلف از مشخصه ها می تواند در اصول فنی یا مقررات شهرسازی و یا مقررات بهداشتی باشد و این موضوع باید از طرف شهرداری در کمیسیون مطرح گردد.
اعضاء کمیسیون ماده 100 شهرداری چه کسانی هستند؟
اعضاء تشکیل دهنده این کمیسیون به شرح ذیل عبارتند از؛
- نماینده وزارت کشور،
- نماینده دادگستری،
- نماینده شورا اسلامی،
- نماینده شهرداری.
نکته: نماینده شهرداری در این کمیسیون حق رأی ندارد و تنها برای بیان پاره ای از توضیحات حاضر می شود.
کدام یک از تخلف های ساختمانی در کمیسیون ماده 100 شهرداری رسیدگی می شود؟
اگر شخصی در حوزه ساخت و ساز ساختمان مرتکب تخلفی شود، شهرداری حق تخریب یا گرفتن جریمه ندارد، بلکه فقط می تواند جلوی عملیات ساخت و ساز را بگیرد، اما باید بلافاصله پرونده را به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع دهد تا کمیسیون پس از رسیدگی تصمیم گیرد که با متخلف باید چه برخوردی انجام دهد. تخلف هایی که پرونده مربوط به آن ها باید در کمیسیون ماده 100 مورد رسیدگی قرار گیرد، به شرح ذیل عبارتند از؛
- احداث بنا بدون پروانه (مجوز) یا احداث بنا خارج از پروانه یا مازاد بر آن،
- عدم احداث پارکینگ یا غیر قابل استفاده بودن پارکینگ،
- تجاوز به معابر شهر،
- استحکام نداشتن بنا یا عدم رعایت ضوابط فنی، بهداشتی و شهرسازی در احداث بنا،
- تغییر کاربری غیر مجاز.
فرآیند رسیدگی در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری
کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری، در واقع متشکل از 2 کمیسیون به شرح ذیل است که فرآیند رسیدگی به تخلف های ناشی از ساخت و ساز از طریق این 2 کمیسیون صورت می گیرد؛
-
کمیسیون بدوی
پرونده تخلف ها ابتدا در کمیسیون بدوی مطرح می شود. کمیسیون بدوی اعضایی دارد که یکی از آن ها نماینده شهرداری است، نماینده شهرداری فقط برای ادای توضیحات می تواند در جلسات این کمیسیون شرکت کند. شهروندی که پرونده تخلف او در این کمیسیون مطرح است، می تواند با دادن لایحه کتبی از خودش دفاع کند. تصمیم هایی که در کمیسیون بدوی گرفته می شود، قابل اعتراض در کمیسیون تجدیدنظر است.
-
کمیسیون تجدیدنظر
اگر اعتراضی به تصمیم کمیسیون بدوی باشد، باید تا 10 روز از تاریخ ابلاغ رأی در کمیسیون تجدیدنظر مطرح شود. تصمیم های کمیسیون تجدیدنظر قطعی و قابل اجراست اما اینکه این تصمیمات قابلیت اجرا دارد، به این معنی نیست که دیگر نمی توان به آن اعتراض کرد. اگر شخصی ادعا داشته باشد که تصمیم کمیسیون می تواند طبق قانون دیوان عدالت اداری به این دیوان مراجعه و به آن اعتراض کند.
اقدامات کمیسیون ماده 100 شهرداری نسبت به تخلف ها
-
تخلف احداث بدون پروانه بنا
منظور ساخت و ساز بدون کسب اجازه و پروانه ساختمان از شهرداری، که حکم کمیسیون ماده 100 شهرداری در رابطه با این تخلف عبارتند از؛
الف. تخریب، در موارد مخالفت با اصول شهرسازی و بهداشتی و فنی، حکم به تخریب صادر می گردد،
ب . حکم به پرداخت جریمه.
-
تخلف تراکم مازاد
عبارت است از؛ اضافه بنایی که بیش از مساحت زیر بنای درج شده در پروانه ساختمانی که کمیسیون در این رابطه 2 نوع حکم به شرح ذیل صادر می شود؛
الف. تخریب
مواردی که حکم به تخریب داده می شود، به شرح ذیل عبارتند از؛
- عدم رعایت اصول فنی بهداشتی و شهرسازی،
- صدور حکم به پرداخت جریمه از طرف شهرداری و خودداری ذی نفع از پرداخت آن جریمه.
ب. حکم به دریافت اخذ جریمه
در مواردی که نیازی به تخریب اضافه بنا نباشد، کمیسیون رأی به دریافت جریمه نقدی می نماید و عوامل موثر در اخذ جریمه به شرح ذیل می باشد؛
- موقعیت مکانی ملک،
- طریق استفاده از فضای ایجاد شده،
- نوع مصالح به کار رفته در ساختمان،
- نوع حوزه استفاده از اراضی (مسکونی، تجاری صنعتی).
تخلف های قابل رسیدگی در کمیسون ماده 100 شهرداری
- تبدیل استفاده باغ (با قطع اشجار)،
- تبدیل پارکینگ به مسکونی یا تجاری و…،
- استفاده حرف پزشکی از واحد های مسکونی،
- ساختن در مناطق ممنوعه،
- ساختن بالکن،
- تفکیک اعیانی های تجاری بدون مجوز یا بر خلاف ضوابط،
- قطعه بندی زمین بدون مجوز یا مغایر با ضوابط تفکیک عرصه،
- تغییر کاربری،
- تغییرات در آپارتمان،
- تقسیم یک واحد ساختمانی بدون مجوز یا مغایر با ضوابط تفکیک اعیانی،
- تغییر نوع استفاده ساختمان،
- ساختن بدون پروانه ساختمان،
- ساختن ساختمان در اراضی فاقد کاربری،
- ساختن اعیانی مغایر با نقشه و مفاد پروانه ساختمانی،
- ساختن ساختمان بیش از سطح اشغال مجاز،
- ساختن اعیانی مازاد بر پروانه اعم از کم یا بیشتر از تراکم مجاز،
- ساختن اعیانی بیشتر از ارتفاع مندرج در پروانه یا مغایر با ضوابط،
- ساختن ساختمان طبق نقشه ولیکن در ملک دیگر یا در ضلع دیگر همان ملک،
- اشرافیت به املاک و ساختمان های مجاور،
- رعایت نکردن استحکام بنای ساختمان،
- رعایت نکردن ایمنی بنا در ساختمان،
- رعایت نکردن بهداشت در ساختمان،
- رعایت نکردن عقب‌کشی املاک از بر های اصلاحی معابر و خیابان ها.
امکان تجدیدنظر پذیری تصمیم های کمیسیون ماده 100 شهرداری
تصمیم های کمیسیون ماده 100 شهرداری قطعی و قابل اجراست، ولی این که این تصمیم ها قابلیت اجرا دارد، به این معنی این نیست که دیگر نمی توان به آن اعتراض کرد. اگر شخصی ادعا داشته باشد که تصمیم کمیسیون منطبق بر قوانین و مقررات نمی باشد، می تواند قانون دیوان عدالت اداری به این دیوان مراجعه و به آن اعتراض کند.
شرایط صدور حکم تخریب توسط کمیسیون ماده 100 شهرداری
کمیسیون ماده 100 شهرداری تنها در صورت احراز شرایط قانونی به شرح ذیل می تواند حکم تخریب صادر کند، که عبارتند از؛
- عدم رعایت اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی،
- احداث ساختمان بدون پروانه،
- عدم پرداخت جریمه،
- احداث ساختمان در ملک دیگری،
- تغییر کاربری غیر قانونی،
- تجویز تخریب توسط کارشناس رسمی.
آیا امکان اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری وجود دارد؟
کمیسیون ماده 100 شهرداری دارای 2 شعبه بدوی و تجدیدنظر می باشد. البته بایستی توجه داشت که تجدیدنظر خواهی از آراء بدوی کمیسیون در شعبه دیگری از کمیسیون انجام می شود، به تعبیر دیگر اگر رأی بدوی از یک شعبه کمیسیون ماده 100 شهرداری صادر شود، تجدیدنظر خواهی در همان شعبه صورت نمی پذیرد و به شعبه دیگری ارجاع داده خواهد شد.
در واقع تخلف های ساخت و ساز در شهر ها ابتدا توسط کمیسیون ماده100 بررسی می شود و هنگامی که کمیسیون دفاعیات مالک را شنید، اقدام به صدور رأی می نماید. رأی صادره در این مرحله، بدوی خواهد بود. این رأی می تواند به سود یا به زیان مالک باشد. در نتیجه امکان اعتراض به رأی صادره برای شهرداری و مالک وجود دارد. حال ذی نفع می تواند از رأی بدوی صادر شده، در یکی دیگر از شعب کمیسیون، تجدیدنظر خواهی کند.
مرجع صالح رسیدگی به شکایت از تصمیم های قطعی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری کجاست؟
پس از اینکه تجدیدنظر خواهی نیز انجام و رأی مقتضی صادر شد، این رأی قطعی و قابل اجرا خواهد بود. با این وجود قانونگذار تحت شرایطی امکان اعتراض به رأی قطعی صادر شده در مرحله تجدیدنظر خواهی را نیز فراهم کرده است. این اعتراض در دیوان عدالت اداری بررسی خواهد شد. دیوان عدالت اداری یکی از بزرگترین مراجع قضایی کشور محسوب می شود که وظیفه رسیدگی به آراء صادر شده در مرحله تجدیدنظر خواهی از کمیسیون ماده 100 شهرداری را به عهده دارد.
لازم به ذکر است که قانونگذار برای اعتراض نسبت به رأی قطعی در مرحله تجدیدنظر خواهی کمیسیون ماده 100 شهرداری برای افرادی که در داخل کشور هستند، 3 ماه و برای افرادی که خارج از کشور هستند، 6 ماه مهلت در نظر گرفته است.
آیا می توان در دیوان عدالت اداری هم نسبت به رأی کمیسیون ماده 100 شهرداری اعتراض کرد؟
طبق قانون دیوان عدالت اداری تنها تحت شرایطی می توان به رأی قطعی شده تجدیدنظر کمیسیون ماده 100 شهرداری در دیوان عدالت اداری اعتراض نمود، که این شرایط به شرح ذیل عبارتند از؛
- در صورت سلب حقوق دفاعی مالک یا متخلف در جریان رسیدگی کمیسیون ماده 100 شهرداری، فرد می تواند در دیوان عدالت اداری با استناد به سلب این حقوق خود، به رأی تجدیدنظر اعتراض کند، که این حقوق شامل مواردی به شرح ذیل میگردد، که عبارتند از؛
الف- ارسال فرم تخلف ساختمانی برای مالک پس از اینکه موضوع تخلف در کمیسیون مطرح شد، تا وی دفاعیات خود را در قالب این فرم ارسال کند،
ب- لزوم ابلاغ رأی صادره به مالک،
پ- لزوم رعایت مهلت های قانونی از جمله مهلت 10 روزه ارائه دفاعیات توسط شهرداری و کمیسیون رعایت شوند،
- صدور حکم تخریب در مواردی که نیاز به انجام این کار نبوده است، زیرا صدور حکم تخریب منوط به مصادیقی است که قانونگذار در قانون آن را بیان کرده است و اگر کاشف به عمل آید که حکم تخریب صادر شده از کمیسیون مذکور، بر خلاف مصادیق قانونی بوده است می توان نسبت به آن در دیوان عدالت اداری شکایت نمود.
چگونه میتوان دستور موقت توقف عملیات اجرائی حکم تخریب گرفت؟
در مواردی که حکم تخریب توسط کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری صادر می شود، عملیات اجرائی تخریب تا تعیین تکلیف قطعی شکایت متوقف می شود. در این موارد ضرورت و فوریت صدور دستور موقت محرز است.
لذا طبق قانون دیوان عدالت اداری دستور موقت بر توقف عملیات اجرائی فقط در مورد احکام تخریب موضوع رأی مورد اعتراض تا تعیین تکلیف قطعی شکایت صادر و اعلام می گردد و آن در صورتی است که شاکی ضمن طرح شکایت خود یا پس از آن مدعی شود اقدام ها یا تصمیم ها یا آراء قطعی یا خودداری از انجام وظیفه از سوی طرف شکایت سبب ورود خسارتی می گردد که جبران آن غیر ممکن یا دشوار است، که طبق قانون دیوان عدالت اداری می تواند تقاضای صدور دستور موقت کند.
زمان صدور دستور موقت توقف عملیات اجرائی حکم تخریب چقدر است؟
درخواست صدور دستور موقت توقف عملیات اجرائی حکم تخریب پس از طرح شکایت اصلی تا قبل از صدور رأی امکان پذیر است و این درخواست مستلزم پرداخت هزینه دادرسی و پرداخت خسارات احتمالی نیست و این دستور تاثیری در اصل شکایت ندارد و در صورت رد شکایت یا صدور قرار اسقاط یا رد دادخواست اصلی لغو می گردد.
سوالات متداول
آیا رای صادره از کمیسیون ماده 100 قابل اعتراض است؟
رای بدوی تا 10 روز قابل اعتراض است و پس از گذشت این زمان و صدور رای تجدیدنظر، رای قطعی بوده و برای اعتراض باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کرد.
مرجع اعتراض به رای قطعی کمیسیون ماده ۱۰۰ کجاست؟
مرجع اعتراض نسبت به آن ها دیوان عدالت اداری است و مهلت این اعتراض نیز ۳ ماه از تاریخ قطعیت رای می باشد.
